شلوار لگ براق

پارچه اسپندکس (Spandex) چه نوع پارچه ای است؟

اسپندکس یک پارچه مصنوعی است که به دلیل خاصیت الاستیسیته (کششی) خوبش مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف دیدگاه عموم مردم، عبارت اسپندکس به نام یک برند اشاره ندارد و این عبارت عموماً به پارچه های کوپلیمر پلی اتر- پلی اوره که با طیف متنوعی از فرآیندهای تولید ساخته می شوند، اشاره دارد. عبارت های اسپندکس، لاکرا و الاستین مترادف هستند. این پارچه می تواند پنج تا هشت برابر اندازه معمول خودش کش بیاید و معمولا برای پوشاک چسبان به بدن مورد استفاده قرار می گیرد. در بیشتر حالت ها از اسپندکس خالص در لباس ها استفاده نمی شود و در عوض مقادیر کمی از این پارچه به دیگر الیاف مصنوعی، نیمه مصنوعی و ارگانیک بافته می گردد.
ماده اصلی به کار رفته برای تولید اسپندکس، پلی اورتان است که در سال ۱۹۳۷ توسط کارخانه IG Farben در آلمان توسعه داده شد. بعد از پایان جنگ جهانی دوم، صدها تن از دانشمندان برجسته آلمانی به انجام وظایف جدیدی در ایالات متحده مشغول شدند و بسیاری از مهندسان نساجی این کارخانه به شرکت دوپونت منتقل گردیدند. این مسئله باعث شد تا شرکت دوپونت به رهبر قطعی توسعه الیاف مصنوعی مبدل گردد.

پارچه اسپندکس چه کاربردی دارد؟

در هر کاربرد مصرفی یا صنعتی که به کشش نیاز باشد، پارچه اسپندکس مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از پارچه از زمان پیدایش روز به روز محبوب تر شده است و این روزها در هزاران نوع مختلف از پوشاک وجود دارد و توسط مصرف کنندگان سراسر دنیا به کار می رود. در برخی موارد ممکن است از پارچه اسپندکس خالص برای تولید پوشاک به شدت کششی یا کامل چسبان به بدن استفاده شود. با این حال این نوع از پارچه نسبتا گران است که باعث می گردد تا این نوع از پوشاک برای مصرف کننده حرفه ای که از آنها استفاده می نماید، کاملا گران باشند. در عوض مشاهده پارچه اسپندکس بافته شده با دیگر انواع منسوجات بسیار رایج است.
مثلا وقتی پارچه اسپندکس به پنبه اضافه میشود، این پارچه قابلیت کشش بیشتری پیدا می کند و اسپندکس می تواند برای افزایش کشش با پارچه های سنتی سفت مانند پلی استر به کار برده شود. حتی اگر مقادیر کوچکی از این پارچه به دیگر منسوجات اضافه شود، این پارچه ها بیشتر کشش پیدا می کنند، چون اسپندکس می تواند تا هشت برابر اندازه واقعی خودش کش بیاید. الاستیسیته ای که با اضافه کردن این پارچه به دیگر منسوجات به وجود می آید را می توان با تقسیم کردن این پتانسیل کشش بر درصد مشخص شده در یک پوشاک تعیین کرد.

بیشتر کاربردهای متداول برای اسپندکس به لباس هایی که چسبان به بدن هستند، مربوط می شود. مثلا این نوع از پارچه در انواع مختلفی از لباس های زیر مردانه و زنانه وجود دارد و حتی اگر به عنوان پارچه عمده یک لباس زیر در نظر گرفته نشود، باز هم همیشه مقدار اندکی از آن در بند لباس زیر وجود دارد. در حقیقت پارچه اسپندکس در بند کمرهای تقریبا هر نوع از پوشاک کششی یافت می شود. اسپندکس در درصدهای نسبتا بالایی در جوراب های پنبه ای و پشمی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این پارچه در جوراب ها موجب تسهیل در پوشیدن و در آوردن آن می گردد.
این پارچه در تولید لباس های ورزشی به شدت محبوب است. در بیشتر لباس های ورزشی و لباس های پوشیدنی، نزدیکی با پوست از اهمیت زیادی برخوردار است، بنابراین پارچه اسپندکس در لباس شنا، لباس دوچرخه سواری و انواعی از لباس ها که در ورزش تیمی به کار برده می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد.
گاهی اوقات در کاربردهای صنعتی نیز از پارچه اسپندکس استفاده می شود. مثلا در صنعت فیلم، لباس های ضبط کننده حرکت کاربرد جالب توجهی دارند. این لباس ها، انواع خاصی از لباس های مخصوص بدن هستند که بازیگران در جلوی پرده های سبز می پوشند. اسپندکس با مطمئن شدن از اینکه این لباس ها به بدن بازیگران نزدیک می شوند، به راحتی مشخصات سه بعدی واقعی را ایجاد می نماید.
در کل کاربردهای این پارچه را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

• برای لباس های چسبان بدن: استفاده شده در لباس های زیر چسبان برای مردان و زنان و تولید جوراب های پشمی و پنبه ای.

• برای لباس ورزشی: استفاده شده در پوشاک مناسب برای دوچرخه سواری و شنا.

• برای لباس های ضبط کننده حرکت.

پارچه اسپندکس در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

پارچه اسپندکس توسط شرکت های بین المللی زیادی تولید می شود. بعضی از این شرکت ها مانند دوپونت، کارخانه های زیادی در کشورهای مختلف دارند، اما بقیه شرکت ها ممکن است فقط در یک کشور خاص فعالیت داشته باشند. بیشتر کارخانه های تولید اسپندکس جهان در چین واقع هستند. در گذشته بیشتر این پارچه در ایالات متحده تولید می شد، اما کاهش نیروی کار موجب گردید تا تولید کنندگان انواع مختلفی از منسوجات در طول چند دهه گذشته به چین نقل مکان کنند.
احیای مجدد بخش اقتصاد تولیدی در ایالات متحده ممکن است منجر به بازگشت تولید اسپندکس به آمریکا شود، اما هر آنچه رخ دهد، گزارش های بازار، آینده تولید اسپندکس را امیدوارکننده پیش بینی می نماید. اگرچه بسیاری از منسوجات مصنوعی در سال های اخیر بخشی از محبوبیت خود را از دست داده اند، اما جایگزینی برای اسپندکس معرفی نشده است. این موضوع نشان می دهد که این صنعت پارچه به افزایش رشد خود تا حداقل سال ۲۰۲۳ ادامه خواهد داد.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه اسپندکس وجود دارد؟

حتی وقتی روش های تولید مختلف برای تولید اسپندکس مورد استفاده قرار می گیرد، محصول نهایی از نظر شیمیایی یکسان است. با این حال به دلیل نام های مختلفی که برای توصیف این پارچه استفاده می شود، احتمال گیج شدن وجود دارد.

• اسپندکس: این عبارت به یک نام تجاری اشاره ندارد و در حقیقت کلمه اسپندکس به هم ریخته واژه اکسپندس (expands) است. اسپندکس هرگز عبارت اصلی برای اشاره به پارچه الاستین نبوده است، اما این عبارت در ذهن مصرف کنندگان باقی مانده است و امروزه بیشتر آمریکایی ها و کانادایی ها برای اشاره به این منسوج از این واژه استفاده می کنند.

• الاستین: بیشتر اروپایی ها از انواع مختلف عبارت الاستین برای اشاره به این نوع از پارچه استفاده می کنند. الاستین صحیح ترین عبارت از نظر شیمیایی برای اشاره کردن به این پارچه به شمار می آید.

• لاکرا: این نام به عنوان نشان تجاری شرکت دوپونت شناخته می شود. فقط اسپندکس ساخته شده توسط شرکت دوپونت را می توان لاکرا نامید، اما این پارچه از نظر شیمیایی به پارچه هایی که اسپندکس یا الاستین خوانده می شوند، شبیه است و همان ویژگی ها را داراست.

گواهینامه های موجود برای پارچه اسپندکس

چون پارچه اسپندکس کاملاً مصنوعی است، لذا گواهینامه های ارگانیک و بدون موجودات جهش یافته از نظر ژنتیکی به این محصول اعطا نمی شود. با این حال اگر این پارچه از طریق مواد کاملاً بازیافتی تولید گردد، ممکن است توسط استاندارد جهانی بازیافت (GRS) مورد تأیید قرار گیرد. با این وجود این روش تولید تا حدودی محدود و کمیاب است و استفاده از مواد بازیافتی موجب کاهش تأثیر زیست محیطی این محصول پس از ورود به بازار مصرفی نمی شود.